Cảm xúc của con người luôn luôn là một tiểu vụ trụ nhỏ với hằng hà sa số những mảnh vụn buồn vui có thể nổ tung bất cứ lúc nào, vừa trần trụi, lại vừa bí ẩn. Yêu hay ghét, buồn hay vui, thích hay không, xúc động hoặc dửng dưng, lo sợ hoặc bình thản… Là các tình trạng đa dạng của cảm xúc con người dành cho cộng một sự vật hoặc một hiện tượng nào đó.

Nhiều trường hợp bệnh lý xuất hiện do sự buồn vui quá mức đã đẩy các chủ thể vấn đề đi về hai thái cực khác biệt của cảm xúc đó, là trầm cảm và hưng cảm, y học ngày nay gọi là sự rối loạn lưỡng cực hoặc hưng trầm cảm.

Trầm cảm – Khi nỗi buồn rơi xuống vực sâu

Trầm cảm có khả năng được ví như là biểu hiện chạm đáy của nỗi buồn. Sự chạm đáy này đã đưa con người vào 1 thế giới khác lạ của cảm xúc, mang sắc màu ảm đạm, thiếu sinh khí và ngưng trệ trong khoảng tư duy đến hành động.

Tại nhiều quốc gia, người mắc bệnh trầm cảm ngày càng gia tăng, theo đánh giá chung của Tổ chức Y tế thế giới, trên toàn cầu tỉ lệ người mắc bệnh tại một thời điểm khoảng 2 – 5% dân số. Đây quả là 1 con số ko hề nhỏ.

Trầm cảm được xem như là hệ quả của nhiều nguyên nhân khác nhau. Những tác động về mặt tâm lý, xã hội được xem là nguyên nhân số 1 gây ra rối loạn trầm cảm.

Đó là những sang chấn về mặt tâm lý (stress) hoặc sự dồn nén trong công việc và đời sống sinh hoạt, sống 1 mình, ít sở hữu sự giao liên tục với người khác, sống xa người thân.

1 số bệnh lý là nguyên nhân gây ra trầm cảm như chấn thương sọ não, sau tai biến mạch máu não, viêm não màng não… Hoặc bất kỳ 1 bệnh nào đó có khả năng làm thay đổi các yếu tố sinh lý hoặc làm cho thân thể bị suy nhược nghiêm trọng.

Không những thế, còn có nguyên nhân mang tính di truyền hoặc những yếu tố mang tính cá nhân như thể trạng, nội sinh và hình thái sinh học…

Trầm cảm được mô tả là “trạng thái khí sắc, năng lượng và hoạt động giảm sút ở mức tối thiểu”. Người bệnh thường có trạng thái ủ rũ, mất ngủ, chán ăn, mệt mỏi, tư duy chậm chạp.

Họ tự đánh giá bản thân là hèn kém, mất tự tin, từ đó giảm tất cả hoạt động và ít nói, xuất hiện các cơn hoang tưởng và sự ám ảnh bất lợi cho bản thân và các người xung quanh như tự sát hoặc giết người.

Những vấn đề bệnh điển hình có biểu hiện ức chế tâm thần. Do đó, người thân và những người xung quanh luôn phải chú ý đề phòng để kịp thời hạn chế chặn hành động tự sát của bệnh nhân hoặc tự đảm bảo mình do những “cơn tâm thần” xảy ra ở bệnh nhân ngoài sự kiểm soát và mong muốn của mọi người, cũng như chính bản thân của bệnh nhân.

Hưng cảm – Khi niềm vui bùng nổ tột độ

Nếu như trầm cảm được ví như nỗi buồn rơi xuống vực sâu, thì hưng cảm cũng có thể được coi như là sự bùng nổ tột độ và bất thường của…niềm vui.

Trái ngược với trạng thái tinh thần của người bị trầm cảm, người hưng cảm trông như lúc nào cũng đầy vẻ năng động, yêu đời và yêu người hơn tất thảy. Hưng cảm được miêu tả là “trạng thái tâm lý vận động hưng phấn quá mức”.

Chính vì điều này mà bệnh nhân có các trạng thái bất bình thường như thức dậy rất sớm, quét dọn, giặt giũ, lau chùi, nói lớn, hát hò, đọc thơ; thậm chí là thúc giục mọi người dậy sớm để đi học, đi làm…

Lúc người bệnh nói, hát hoặc kể chuyện thì thường “giành” hết phần của người khác. Nhiều tình huống lao vào công việc ko biết mệt mỏi và chia sẻ với mọi người các điều mà không cần biết người ta có thích sự chia sẻ đó hay không…

Người bị hưng cảm thường hoang tưởng về khả năng và tài năng của chính bản thân mình nên thường bốc đồng, tự cho mình đứng trên tất thảy thiếu thực tế và lập ra các chiến lược mang tính vô lý, phi thực tế.

Họ sinh hoạt liên tục, thậm chí bất chấp cả nguy cơ sức khỏe sa sút, tự cho mình có thể chất vô địch nên người bị hưng cảm cũng thường ngộ nhận những bệnh tật khác của chính bản thân mình và thường không chịu đi bác sĩ nếu có các dấu hiệu xuống sức, họ luôn bài xích việc làm xét nghiệm hoặc uống thuốc.

Nguyên do gây ra hiện tượng rối loạn tâm lý hưng cảm mang tính nội sinh ở 1 người bệnh có “nền tảng” bệnh tâm thần kinh dưới dạng loạn thần chu kỳ hưng trầm cảm; người nghiện ma túy, nhất là ma túy đá cũng thường xuất hiện những cơn loạn thần dạng hưng cảm.

Rối loạn phân cực chính là trạng thái bệnh lý người bệnh liên tục xuất hiện hai hình thức cảm xúc trên, cụ thể hơn, chúng ta sẽ tìm hiểu ở phần 2 của bài viết.