Nguyên nhân gây ra bệnh còi xương là do thiếu vitamin D – thành phần quan trọng giúp tạo xương. Có thể tìm thấy vitamin D có trong các loại thức ăn, và còn được tổng hợp dưới tác dụng của ánh sáng mặt trời.

Nguyên nhân trẻ bị còi xương

Còi xương là bệnh loạn dưỡng xương do rối loạn chuyển hoá vitamin D hoặc thiếu vitamin D trong cơ thể. Còi xương là bệnh hay gặp ở trẻ nhỏ nhất là trẻ dưới 1 tuổi, theo thống kê, trong mấy năm gần đây, tỷ lệ còi xương ở trẻ ngày càng gia tăng. Theo số liệu của Bệnh viện Nhi Trung ương, cứ 100 trẻ em VN dưới 3 tuổi thì có khoảng 10 cháu bị còi xương.

+ Nguyên nhân bệnh còi xương là do thiếu vitamin D – thành phần quan trọng giúp tạo xương.

+ Thiếu vitamin D ở trẻ thường gặp trong những tình huống chi tiết hơn như: cha mẹ giữ trẻ quá kỹ không dám cho trẻ tiếp xúc dưới ánh nắng mặt trời (vitamin D thường được tổng hợp dễ dàng dưới ánh nắng mặt trời), trẻ không được bú mẹ vì trong sữa mẹ khá dồi dào lượng vitamin D.

+ Trẻ ăn dặm được cho ăn khá nhiều chất bột, chất đạm (thịt) gây tình trạng loạn chuyển hóa và tăng đào thải can xi ra nước tiểu trong khi thiếu hẳn các loại thực phẩm giàu vitamin D như cá (dầu gan cá), trứng cá, bột ngũ cốc, đậu nành… hoặc thiếu các loại thức ăn cần thiết giúp hấp thu vitamin D là chất dầu/mỡ (vitamin D tan trong chất béo).

Những dấu hiệu chứng tỏ trẻ bị còi xương

+ Trẻ hay quấy khóc, ngủ không yên giấc, hay giật mình, ra nhiều mồ hôi khi ngủ.

+ Xuất hiện rụng tóc vùng sau gáy tạo thành hình vành khăn

+ Các biểu hiện ở xương: thóp rộng, bờ thóp mềm, có các bướu đỉnh, trán dô, đầu bẹp cá trê.

+ Răng mọc chậm, trương lực cơ nhẽo, táo bón.

+ Chậm phát triển vận động: chậm biết lẫy, biết bò, đi, đứng,…

+ Các trường hợp còi xương nặng có di chứng: chuỗi hạt sườn, dô ức gà, vòng cổ chân, cổ tay, chân cong hình chứ X, chữ O.

+ Trong tình huống còi xương cấp tính: trẻ có thể bị co giật do bị hạ can-xi huyết.

Biện pháp chữa bệnh còi xương ở trẻ

Để trị bệnh còi xương cho trẻ, các bậc phụ huynh cần nhận diện rõ lí do dẫn tới còi xương để áp dụng cách điều trị hợp lệ.

Đối với trẻ bị còi xương dinh dưỡng:

Bổ sung vitamin D và Canxi. Nếu cung cấp đủ Canxi và vitamin D sớm thì tổn thương xương được hồi phục sau vài ngày đến vài tháng tuỳ mức độ. Còi xương được điều trị triệt để trong giai đoạn trẻ đang lớn thì những biến dạng xương vẫn được cải thiện và cũng có thể hết, nếu không được điều trị trong giai đoạn trẻ đang lớn thì những biến dạng xương này sẽ tồn tại vĩnh viễn.

Đối với trẻ bị còi xương do rối loạn chuyển hoá:

Đầu tiên, để trị bệnh còi xương trong trường hợp này, cần ngăn chặn biến chứng giảm canxi và phốt pho máu bằng cách bổ sung canxi, phốt pho và vitamin D dạng hoạt động (Calcitriol) liều cao. Những rối loạn máu thường được cải thiện sau một tuần chữa trị bằng bổ sung vitamin D và canxi mặc dù cần phải điều trị dai dẳng hơn thế nữa việc bổ sung vitamin D và canxi.

Bổ sung Vitamin D2 (ezgocalciferol), D3 (cholecalciferol): 2000-4000Ui/ngày x 4-6 tuần. Kế tiếp tiếp tục dùng liều dự phòng. Khi có bệnh cấp tính hoặc có nhiễm khuẩn cấp ( viêm phổi, tiêu chảy) có thể dùng 10.000UI/ngày x 10 ngày. Trong quá trình điều trị cần để ý phát hiện các dấu hiệu ngộ độc vitamin D.

Trị bệnh còi xương ở trẻ với phương pháp chữa trị phối hợp:

Bổ xung thêm các vitamin khác, chế độ ăn đủ dinh dưỡng, đặc biệt là dầu, mỡ nhằm tăng khả năng hấp thụ vitamin D. Cung cấp muối Ca 500mg/ngày với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, 1-2 g/ngày với trẻ lớn.

Một cách trị bệnh còi xương cho trẻ em khác là cho bé tắm nắng hàng ngày: để chân, tay, lưng, bụng trẻ lộ ra ngoài từ 10-15 phút buổi sáng ( trước 9h). Về mùa đông, khi không có ánh nắng thì nên cho trẻ đi tắm điện ở khoa vật lý trị liệu pháp tại các bệnh viện. Dưới da có sẵn các tiền vitamin D là 7 dehydrocholesterol, dưới tác dụng của tia tử ngoại từ ánh nắng mặt trời, các tiền vitamin D sẽ được hoạt hóa và chuyển thành vitamin D. Vitamin D có tác dụng điều hòa chuyển hóa và hấp thu canxi, photpho.

Ánh sáng mặt trời cần được chiếu trực tiếp lên da mới có tác dụng, nếu qua lớp vải che chắn thì tác dụng còn lại sẽ rất ít. Trị bệnh còi xương ở trẻ em bằng các phương thuốc đông y từ các vị đơn giản như mật ong, trứng gà, xương động vật, vỏ quýt. Trẻ bị còi xương nếu không được chữa trị kịp thời, trẻ sẽ có nguy cơ gặp biến chứng như thiếu máu và hay bị viêm phổi nhiều lần, làm ảnh hưởng tệ đến sức khỏe bình thường của trẻ trong các khâu phát triển. Nhất là những biến chứng của xương làm giảm chiều cao, điểm yếu chức năng hô hấp, thay thế dáng đi khi trưởng thành. Vì vậy, các bậc phụ huynh cần tìm hiểu những bí quyết trị bệnh còi xương ở trẻ em hiệu quả cũng như các mẹo phòng ngừa căn bệnh này một cách tích cực và chủ động.

Chủ động phòng ngừa bệnh còi xương cho trẻ

+ Để phòng chống còi xương cần cho trẻ bú mẹ và ăn bổ sung đủ các chất dinh dưỡng đặc biệt là các thức ăn giàu vitamin D và canxi (trứng, sữa, gan, tôm, cua, cá…).

+ Vitamin D là loại vitamin tan trong chất béo, do vậy bữa ăn của trẻ còn cần có đủ dầu, mỡ để giúp cơ thể trẻ hấp thu và sử dụng tốt vitamin này. Với những trẻ có nguy cơ rất cao như đã nói ở trên, ngoài việc bảo đảm chế độ nuôi dưỡng cần được bổ sung thêm vitamin D với liều 400 đơn vị/ngày, uống liên tục trong năm đầu, từ hai năm trở về sau sẽ dùng 200.000 đơn vị trong mùa đông cho đến khi trẻ 5 tuổi.

+ Bà mẹ khi có thai phải làm việc và nghỉ ngơi hợp lệ để tránh bị sinh non, cũng có thể uống vitamin D khi thai được 7 tháng với liều 600.000 đơn vị trong 3 tuần (200.000 đơn vị/tuần). Sau sinh, cả mẹ và con không bên trong phòng tối, kín, phòng ở phải thoáng, mát, đủ ánh sáng.

+ Từ sau 2 tuần tuổi, cho trẻ tiếp xúc thường xuyên với ánh sáng tự nhiên, tốt nhất là cho trẻ làm quen với ánh sáng dịu buổi sáng để bảo đảm trẻ có đủ ánh sáng mặt trời. Khi tắm nắng cần để lộ chân tay, lưng, bụng trẻ ra ngoài từ 10-20 phút lúc buổi sáng (9-9 giờ 30 phút), thời gian chiếu nắng cũng có thể tăng dần đến 30 phút/ngày.

+ Để ánh nắng chiếu trực tiếp lên da trẻ mới có tác dụng, nếu chiếu qua lần vải hoặc qua cửa kính sẽ còn rất ít tác dụng. Khi thấy trẻ có những dấu hiệu của còi xương nên cho trẻ đi khám để bác sĩ hướng dẫn và chỉ định giải pháp điều trị cụ thể và tích cực hơn.