Hoa và lá thiên lý non là những món ăn ngon, đậm đà, mát, bổ rất quen thuộc với nhiều người. Tuy nhiên không phải ai cũng biết cây thiên lý còn có công dụng trị bệnh trĩ rất kỳ diệu.
Cây thiên lý
Cây Thiên lý (còn gọi là cây hoa lý, hoa thiên lý, dạ lài hương) có tên khoa học là Telosma cordata (Burm.f.) Merr. (Asclepias cordata Burm.f., Pergularia minor Andr. Pergularia odoratissima Wight, Asclepias odoratissima Roxb.). Thuộc họ Thiên lý Asclepiadaceae.
Thiên lý là một loại cây nhỏ, mọc leo, thân hơi có lông, nhất là ở những bộ phận còn non. Lá cây có hình tim, thuôn, khía mép ở khoảng 5-8mm về phía cuống, đầu lá nhọn, có lông trên các gân lá; phiến lá dài 6-11cm, rộng 4-7,5cm, cuống sẽ có lông, dài 12-20mm. Hoa thiên lý khá to, nhiều, màu vàng xanh lục nhạt, rất thơm, thành xim tán, có cuống to, hơi có lông, dài 10-22m, mang nhiều tán mọc mau liền với nhau. Quả là những đại dài 6,5-9,5cm, rộng 12-14mm.
Cây Thiên lý được trồng ở khắp nơi ở Việt Nam, nhưng nhiều nhất vẫn là tại miền Bắc, dùng để làm cảnh và lấy hoa, lá nấu canh ăn. Ngoài ra chúng còn mọc ở ấn Độ, Mailaixia, Thái Lan, Inđônêxya, Trung Quốc, Philipin. Khi dùng thường hái lá thiên lý tươi giã nát với muối và thêm nước vào để vắt lấy nước. Trong lá và thân thiên lý có chất ancaloit (Đỗ Tất Lợi – Ngô Vân Thu, Hà Nội, 1962). Trong dân gian thường chỉ dùng hoa và lá thiên lý non để nấu canh ăn cho mát và bổ.
Cây thiên lý và công dụng chữa trĩ
Lá tươi của cây Thiên lý trị bệnh trĩ (lòi dom) rất công hiệu. Bài thuốc này đặc biệt công hiệu cho những người bị trĩ do nội nhiệt, do uống rượu bia nhiều dẫn tới đi ngoài có máu, rát hậu môn.
Cách chữa như sau:
Nguyên liệu: Lá thiên lý 100g (một nắm to), muối ăn 5g (thìa cà phê).
Thực hiện: Hái lá thiên lý non và lá bánh tẻ, rửa sạch, giã nhỏ với muối, thêm chừng 30ml nước đun sôi còn ấm, lọc qua vải gạc. Dùng nước này tẩm vào bông đắp lên chỗ dom đã rửa sạch bằng thuốc tím. Sau đó băng như đóng khố. Ngày làm từ một hay hai lần. Kết hợp với uống 3 đến 4 bỏt nước lá Thiên lý tươi một ngày. Trong vòng 3 – 4 ngày sẽ khỏi.
Bài thuốc này còn có dùng thể trị bệnh sa dạ con: Cách dùng cũng như trên. Sau 3 – 4 hôm dùng thuốc sẽ thấy kết quả.
Lưu ý: Bắt buộc phải dùng tươi không được nấu chín. Với những người có thể hàn thì không được uống mà chỉ đắp ở ngoài.
