Bệnh quai bị là 1 trong những bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ, nếu căn bệnh này không được quan tâm thì cũng có thể gây ra các biến chứng nặng như viêm não, viêm màng não, viêm buồng trứng… có tác động rất lớn đến sự phát triển sau này của trẻ.
Bệnh quai bị ở trẻ em là gì?
Bệnh quai bị do virus Paramyxovirus hoặc siêu vi tạo nên, bệnh thường xuất hiện vào mùa đông xuân, ở trẻ em trong độ tuổi từ 5 – 14 tuổi và thường không xảy ra ở trẻ em dưới 1 tuổi nhờ sự miễn dịch thụ động ở mẹ truyền qua.
Bệnh quai bị ở trẻ có đặc trưng là xưng tuyến nước bọt, bệnh lây truyền qua nước bọt, ho, hắt hơi và khi dùng chung những vật dụng cá nhân.
Nguyên nhân gây bệnh quai bị ở trẻ em
Nguyên nhân chính xuất phát từ loại virus có tên gọi là Paramyxovirus. Chỉ cần một người nhiễm virus này thì những người xung quanh dễ bị lây nhiễm.
Con đường lây truyền chính của bệnh thông qua đường hô hấp, cho nên chỉ cần bệnh nhân hắt hơi hay ho thì những người xung quanh sẽ có nguy cơ nhiễm bệnh. Môi trường dễ lây truyền nhất là những nơi đông người như: nhà trẻ, trường hoc, khu vui chơi…
Dấu hiệu của bệnh quai bị ở trẻ em
Sau khi tiếp xúc với virus quai bị khoảng 14-24 ngày, người bệnh có cảm giác khó chịu, ăn kém, sốt, đôi khi rét, đau họng và đau góc hàm. Tiếp theo, tuyến mang tai sưng to dần trong khoảng 3 ngày rồi giảm sưng dần trong khoảng 7 ngày.
Tuyến mang tai có thể sưng 1 bên hay 2 bên. Nếu sưng cả hai bên thì 2 tuyến còn có thể không sưng cùng lúc. Tuyến 2 bắt đầu sưng khi tuyến 1 đã giảm sưng. Vùng sưng thường lan đến má, dưới hàm, đẩy tai lên trên và ra ngoài; có khi lan đến ngực gây phù trước xương ức.
Người bị bệnh có cảm giác khó nói, khó nuốt, đôi khi phù thanh môn làm khó thở, phải mở khí quản. Thời gian biểu hiện bệnh lý khoảng 10 ngày.
Tuy rằng có khoảng 25% người bị nhiễm virus quai bị mà không có triệu chứng bệnh lý rõ rệt, đây là những đối tượng có khả năng truyền bệnh mà người xung quanh không nhận biết. Bệnh quai bị gây miễn dịch bền vững khi đã mắc bệnh dù sưng 1 hay 2 bên tuyến mang tai, nên ít khi bị quai bị lần 2.
Bệnh lây truyền thế nào?
Bệnh do virus lây truyền qua đường hô hấp và đường ăn uống, qua những giọt nước bọt khi người bệnh nói, ho, hắt hơi. Virus quai bị có khả năng tồn tại trong nước tiểu khoảng 2-3 tuần. Khoảng thời điểm lây từ 6 ngày trước khi bệnh toàn phát sưng tuyến mang tai, cho đến 2 tuần sau khi có dấu hiệu bệnh lý.
Biến chứng của bệnh quai bị
Biến chứng thường gặp nhất là viêm màng não. Đây là biến chứng lành tính, xuất hiện khi những triệu chứng sưng vùng mang tai đang giảm dần, trẻ sẽ đau đầu nhiều hơn, nôn ói, mệt mỏi.
Nhiều phụ huynh lo lắng về biến chứng khác của bệnh là viêm tinh hoàn ở bé trai và viêm buồng trứng ở bé gái. Đây là biến chứng thường xảy ra ở tuổi dậy thì (hơn 7 tuổi). Viêm buồng trứng thường hiếm gặp hơn viêm tinh hoàn. Biến chứng xuất hiện khi triệu chứng sưng vùng mang tai đã giảm.
Ở bé trai lộ diện tình trạng sốt cao, đau đầu nhiều và đặc biệt là đau nhiều ở vùng bìu (nơi chứa tinh hoàn), cũng có thể một hay hai bên. Đây là biến chứng cần chữa trị đúng và kịp thời để tránh di chứng vô sinh sau này. Đối với trẻ gái, biến chứng viêm buồng trứng sẽ thể hiện đau bụng nhiều và cần được siêu âm để chẩn đoán.
Phòng chống biến chứng khi mắc quai bị
Trẻ nhỏ khi được 1 tuổi nên được tiêm vắc-xin phòng quai bị. Bệnh nhân quai bị tốt nhất nên vào viện khám và điều trị, nên biện pháp ly với mọi người xung quanh, nhất là những bé trai chưa bị quai bị lần nào thì không nên tiếp xúc với người bị quai bị.
Nên cách ly người bị bệnh hai tuần kể từ lúc phát hiện bệnh, vệ sinh răng miệng, ăn những thực phẩm dễ tiêu hóa, giảm đau tại chỗ với phương pháp đắp ấm vùng sưng, giảm đau toàn thân và hạ sốt bằng paracetamol. Tình huống viêm tinh hoàn cần mặc quần lót nâng tinh hoàn để giảm đau, nghỉ ngơi là chủ yếu, nhược điểm vận động.
Cho bé ăn gì khi bị bệnh quai bị
Bác sĩ khuyến cáo cha mẹ nên chọn lựa thực phẩm có lý giúp chữa trị hiệu quả bệnh quai bị cho trẻ nhỏ. Cho trẻ uống nhiều nước và ăn các loại thức ăn lỏng giàu dinh dưỡng, dễ tiêu hoá như: Bột ngó sen, cháo gạo tẻ, canh trứng… để giúp cơ thể có dễ hấp thu dinh dưỡng.
Các mẹ cần chú ý, không cho trẻ ăn đồ chua, cay hoặc thực phẩm có chất kích thích. Các loại thực phẩm này khiến tuyến nước bọt phân tiết làm quai bị sưng to khiến trẻ gặp biến chứng khó lường.
