Sốt phát ban (SPB) là bệnh rất thường gặp ở trẻ em, nhất là trẻ thuộc nhóm tuổi từ 6 – 36 tháng tuổi. Đây là giai đoạn trẻ có sức đề kháng rất kém vì lượng kháng thể tự nhiên của mẹ truyền cho trẻ đã giảm xuống đáng kể trong khi hệ miễn dịch của trẻ chưa hoàn thiện.
Trẻ có thể bị SPB ít nhất là một lần, thậm chí nhiều lần dựa vào tình trạng sức khỏe và nguyên nhân gây bệnh. Hầu như những nguyên nhân gây sốt phát ban cho trẻ là những virút lành tính, nếu được chăm sóc tốt bệnh có thể tự lành sau 5 – 7 ngày.
Nguyên nhân và dấu hiệu nhận biết trẻ bị sốt phát ban
SPB là bệnh rất dễ lây nhiễm, nhất là trong môi trường có tính tập thể như nhà trẻ, trường học, trường mẫu giáo vì bệnh lây chính yếu qua đường hô hấp khi người bị bệnh ho, hắt hơi hoặc nhảy mũi làm văng những giọt nước li ti, người lành hít phải sẽ bị nhiễm bệnh.
Sốt phát ban hầu như là do nhiễm vi rút (70 – 80%), trong đó virút đường hô hấp luôn chiếm đa số bao gồm virút sởi, virút gây bệnh rubella, adeno virút, echo virút, nhóm enterovirus…Đây chính là nguyên nhân tại sao trẻ có thể bị SPB nhiều lần. Sốt phát ban do vi rút sởi và virút gây bệnh rubella là 2 nguyên do thường gặp. Bệnh sởi còn gọi là ban đỏ, bệnh rubella gọi là ban đào.
Biểu hiện chung của SPB là sau khoảng thời gian ủ bệnh trung bình khoảng 7 ngày, trẻ thường bị sốt, trẻ còn có thể sốt nhẹ (37,5 độ C – 38 độ C) hoặc sốt cao (39 độ C – 40 độ C) phụ thuộc vào thể trạng và lí do gây bệnh, khi bớt sốt sẽ xuất hiện hồng ban trên người với tính chất đặc thù của từng bệnh, cụ thể:
Ban do virút sởi (ban đỏ): khởi bệnh trẻ thường bị sốt, khi triệu chứng sốt giảm sẽ xuất hiện triệu chứng phát ban, lúc đầu ở sau tai sau đó lan ra mặt, rồi lan dần xuống ngực bụng và ra toàn thân. Khi ban sởi biến mất cũng mất dần theo thứ tự đã nổi trên da, đặc điểm ban sởi là ban dạng sẩn (ban gồ lên mặt da), khi bay sẽ để lại những vết thâm trên da rất đặc biệt thường gọi là “vằn da hổ”. Bên cạnh đó một số dấu hiệu đi cùng như chảy nước mũi, ho hay đỏ mắt. Virút sởi có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm cho trẻ nhất là biến chứng viêm phổi và viêm não do virút.
Ban do virút rubella (ban đào): phát ban lúc đầu ở mặt sau đó lan xuống dưới chân, khoảng thời điểm phát ban thường dai dẳng khoảng 3 ngày. Ban do rubella thường dày hơn và có màu nhạt hơn ban sởi, cũng có thể kèm theo tình trạng sưng hạch sau tai, hạch cổ và dưới chẩm, người bị bệnh còn có thể bị đau khớp. Virút gây bệnh rubella khá lành tính đối với trẻ nhưng lại rất nguy hiểm cho phụ nữ mang thai.
Nguyên tắc chăm sóc trẻ bị sốt phát ban tận nhà
Hạ sốt đúng mẹo cho trẻ: nếu trẻ sốt từ 38oC cho trẻ dùng thuốc hạ sốt loại paracetamol loại đơn chất với liều 10 – 15mg/kg cân nặng, 4 – 6 giờ một lần. Lau mát cho trẻ bằng nước ấm khi cần, để tránh biến chứng sốt cao co giật ở trẻ.
Giảm ho, giảm đau họng cho trẻ: khi trẻ ho nên cho trẻ uống các loại thuốc ho có nguồn gốc thảo dược như rau tần dầy lá, tắc chưng với đường phèn, gừng hấp mật ong…
Làm thông mũi trẻ bằng nước muối loãng và khăn giấy mềm: giúp trẻ dễ ăn uống và bú sữa mẹ.
Cho trẻ ăn thức ăn lỏng, mềm dễ tiêu hóa và bổ sung đủ nguồn nước uống cho trẻ.
+ Cho trẻ ăn thức ăn lỏng, giàu dinh dưỡng, dễ tiêu hóa như cháo, súp, sữa… Trẻ ăn uống quá khó khăn phụ huynh nên chia nhỏ bữa ăn để giúp trẻ nhận đủ chất dinh dưỡng cần thiết.
+ Cho trẻ uống nhiều nước hơn thông thường, nhất là những dòng nước ép trái cây tươi để đảm bảo việc cung cấp đủ nguồn vitamin cho cơ thể, cải thiện sức đề kháng.
+ Đặc biệt, những trẻ bị nhiễm sởi cần chú ý việc bổ sung vitamin A với liều lượng hợp lệ theo lứa tuổi để bảo vệ đôi mắt cho trẻ.
+ Giữ vệ sinh da luôn sạch và khô thoáng: qua việc tắm rửa cho trẻ sạch sẽ mỗi ngày, không nên kiêng gió, kiêng nước, kiêng ăn.
+ Thói quen kiêng gió, kiêng nước với cách trùm kín trẻ, không vệ sinh cơ thể sẽ khiến trẻ khó hạ sốt và dễ co giật do sốt cao. Không vệ sinh cơ thể sẽ khiến trẻ khó chịu và dễ nhiễm trùng da và biến chứng viêm phổi. Tuy vậy, không nên để trẻ bị lạnh.
+ Kiêng ăn sẽ làm cho trẻ dễ bị suy dinh dưỡng, sức đề kháng kém và rất dễ bị nhiễm trùng. Trái lại, nên cho trẻ ăn nhiều hơn thông thường, ăn thành nhiều bữa, ăn thức ăn dễ tiêu.
